10 jaar Wilms Arbeidsinspiratie: lessons learned van een zelfstandig adviseur

Na diverse omzwervingen bij organisaties, was ik eind 2008 enthousiast begonnen bij het KVGO, de vereniging van ondernemers in de communicatiebranche. Als programmanager was ik verantwoordelijkheid voor beleid en activiteiten op het gebied van arbeid en gezondheid.

Ook de Grafimediabranche werd hard geraakt door de crisis. Vele grafische bedrijven gingen failliet, waardoor de contributie-inkomsten sterk afnamen. Een reorganisatie op het verenigingsbureau werd aangekondigd, waarbij het enkele maanden zou duren voordat iedere medewerker persoonlijk wist wat de gevolgen voor hem of haar waren.

Zelf je geld verdienen, dat is cool!
Tsja, wat doe je dan? Na de vele omzwervingen had ik geen zin om – bij slecht nieuws - weer een andere baan te zoeken. Ik was op een punt aangekomen in mijn leven, waarop ik veel ervaring had opgedaan in allerlei omgevingen en in verschillende rollen: van adviseur, trainer, beleidsmedewerker, projectmanager tot aan leidinggevende (op alle niveaus). Er was eigenlijk nog maar één ding wat ik nog niet had gedaan: ondernemen. Zelf je geld verdienen.

Of toch niet?
Maar was dat wel handig, ondernemer worden, midden in een financiële crisis? Er moesten wel genoeg centen (blijven) binnenkomen. Helaas was mijn droom om met een rijke vrouw te trouwen, nooit uitgekomen. Mijn vrouw was (en is) arbeidsongeschikt en heeft een kleine uitkering. We hadden al jaren een traditionele rollenverdeling: ik speelde ‘buiten de grot’ en zorgde voor het geld, mijn vrouw zorgde dat alles thuis goed liep. Oh, enne..,. ik heb dan wel geen rijke vrouw, maar voel me wel ‘rijk’ met haar hoor.. (we zijn al 27 jaar getrouwd, dat is tegenwoordig een ‘afwijking’).

Kortom: was het wel zo’n goed idee om ondernemer te worden? Kon ik dit mijn gezin wel aandoen? Wat als wij onze hypotheek niet meer konden betalen? Was het niet egoïstisch om dit door te zetten? Allemaal gedachten die door mijn hoofd gingen.

Zij gelooft in mij!
Ik bleef twijfelen en besloot het gewoon aan mijn vrouw te vragen. Hoe keek zij er tegenaan?

‘Als jij hier gelukkig van wordt, dan moet je dat gewoon doen. Anders krijg je er spijt van als je het niet hebt gedaan. Jij komt altijd wel weer op je pootjes terecht. Je hebt al zoveel meegemaakt en gedaan’

Dat was mijn eigen ‘Andre Hazes momentje’. Gewoon maar doen dus!

Van idee naar actie
De knoop was doorgehakt. Ik had nog niet gehoord of ik ontslagen werd, maar ging mij vast warmlopen langs de kant voor een nieuw avontuur: ondernemer worden! En toen kwam het verlossende moment: mocht Danny blijven of moest Danny weg? Danny mocht blijven. Mijn gevoel was dubbel. Aan de ene kant was ik opgelucht, aan de andere kant onverschillig. In mijn hoofd had ik al afscheid genomen van de organisatie. Maar al snel zag ik de mogelijkheden: een mooie kans om minder te gaan werken, daarmee toch vaste inkomsten te hebben, en daarnaast te starten met een eigen zaak. Combi van zekerheid en risico. 

De directie had daar wel oren naar. Immers: minder kosten. En hoe leuk was het niet als een medewerker (die werkte voor een ondernemersorganisatie) voor ondernemerschap koos? Niet omdat het moest, maar omdat hij dit echt wilde?

Terugkeergarantie? Nee, geen goede mindset!

Ik stelde voor om twee dagen minder te gaan werken. Daar ging de directie mee akkoord. Even ging de gedachte door mijn hoofd: wat als het niet zou lukken? Kon ik dan weer fulltime gaan werken? Was het slim om een terugkeergarantie te bespreken? Net zo snel gaf ik zelf het antwoord: Nee! Dat voelde als indekken. Alsof je al voor de wedstrijd tegen jezelf zegt dat je toch niet kan winnen. Geen goede mindset!

In 2010 begon ik enthousiast met Wilms Arbeidsinspiratie. Na een moeizame start, begonnen de zaken goed te lopen en ging ik eind 2013 fulltime aan de slag met mijn adviesbureau. Het was me gelukt om succesvol te worden als zelfstandige. 

Hey, en wat zijn de lessons learned als zelfstandige?
Ondernemen is een groot avontuur. Je kunt je niet meer verschuilen. Niet meer iemand anders ergens de schuld van geven: je mislukkingen zijn van jou. Maar ook je succes! Voor vele (bekende) bedrijven en branches heb ik de afgelopen jaren mooie opdrachten mogen doen. Het geld is gaan stromen. Nu is geld nooit mijn belangrijkste motivatie geweest om te kiezen voor ondernemerschap, maar het maakt het wel een stuk leuker.

Ik zou – in plaats van een blog - wel een boek vol kunnen schrijven met lessons learned vanuit allerlei gezichtspunten (organisatorisch, economisch, psychologisch). Ik beperk me nu tot 10 belangrijke punten die ik zelf heb ervaren.

1. Leer omgaan met teleurstelling en geef niet op
Ja, inderdaad een ‘open deur’. Maar wel een die van essentieel belang is. Psychologisch gezien is ‘succes’ belangrijk. Als dat uitblijft, wordt het lastig om maar enthousiast te blijven leuren met je diensten en producten. 5, 10, 20, of wel 30 keer NEE krijgen op die mooie maatwerkofferte van je? Eindelijk dat kennismakingsgesprek, wat goed liep, maar waarna je nooit meer iets hoorde? Of dat bedrijf waarvan je dacht dat je de opdracht zou krijgen, maar die uiteindelijk toch voor een ander kozen omdat ze dan net iets goedkoper uit waren? Allemaal teleurstellingen. En dat doet pijn en werkt demotiverend. Het voelt alsof je persoonlijk (als mens) wordt afgewezen.

Geleerde les: zie dit niet als falen, maar als oefenen om beter te worden. Iedere keer (hoe pijnlijk ook) leer je iets. En probeer je het de volgende keer anders of beter te doen. Net als sporten of een muziekinstrument leren te bespelen. Oefening baart kunst!

2. Geniet van kleine successen
Toen ik 10 jaar geleden in de financiële crisis begon, duurde het een paar maanden voordat ik mijn eerste opdracht had. En dat waren ook nog opdrachten waar ik bijna niets aan verdiende. Of waar ik als dank een boekenbon of iets dergelijks voor kreeg.

Geleerde les: je kunt ‘groei’ niet forceren. Wees blij met kleine successen. Een baby begint ook met kleine stapjes. Dit zijn jouw eerste kleine stappen als ondernemer. Wees geduldig, jouw tijd komt!

3. Richt je bij acquisitie niet alleen op de ‘warme’ contacten uit je netwerk
Bij het starten met acquisitie, begon ik bij bestaande relaties in mijn netwerk. Ik benaderde vooral mensen waarvan ik het idee had, dat er een wederzijdse klik was. Vanuit de gedachte dat het dan wel goed zou zitten met de gunfactor. Groot was dan ook mijn verbazing, toen ik een paar keer zelf werd benaderd voor opdrachten door mensen uit mijn netwerk, waarvan ik het idee had dat we elkaar niet zo lagen. Blijkbaar had ik een heel ander idee (of herinnering) over de onderlinge ‘chemie’.

Geleerde les: houd je blik ‘open’ bij acquisitie en besef dat jouw beeld of gevoel over het wel of niet hebben van een ‘klik met een ander’ niet hoeft aan te sluiten bij hoe de ander dit beleeft. 

4. Repareer het dak als de zon schijnt
Als ondernemer krijg je geen vast salaris meer en moet je zelf aan de slag om aan opdrachten te komen. In het begin ben je dan ook veel bezig met acquisitie. Tot het moment waarop de boel lekker draait. Dan wordt het ‘acquisitie’ gaspedaal vaak wat minder diep ingedrukt. Omdat je toch wel meters maakt. En je verwacht dat het werk wel blijft komen. Maar dat kan ook anders lopen, is mijn ervaring. De wagen kan ook – door omstandigheden – bijna tot stilstand komen. Dan weer – vanuit het niets – opstarten is lastig.

Geleerde les: een kapot dak moet je niet repareren als het regent, maar als de zon schijnt. Dat geldt ook voor het acquisitieproces. Blijf dus als de ’boel lekker draait’, geregeld om je heen kijken naar (toekomstige) kansen en onderhoud je netwerk.

5. Kies een tarief dat past bij je toegevoegde waarde
Zeker beginnende adviseurs vinden het lastig om hun uurtarief en/of de kostprijs van opdrachten vast te stellen. Vaak wordt gekozen voor een laag tarief om (potentiële) klanten niet af te schrikken. Ook ik ben door dat proces gegaan. Tot het moment waarop ik – door ervaring – had geleerd wat mijn toegevoegde waarde was.

Geleerde les: gun jezelf eerst de tijd om jouw toevoegde waarde als adviseur te ontdekken. En durf – als je daar een goed beeld van hebt – tarieven en/of kostprijzen te hanteren die recht doen aan die kwaliteit.

6. Klantgerichtheid is goed, klantgezwichtheid is fout
Zonder klant geen omzet, zonder omzet geen bedrijf. Om aan klanten te komen en/of ze te behouden, kom je je afspraken na, ben je dienstbaar, flexibel, loyaal, betrokken en voel je je (mede)verantwoordelijk voor het resultaat. Het is echter ook – helaas – wel eens voorgekomen dat ik mijn grenzen niet goed bepaalde of aangaf. En de klant dingen vroeg die ten koste gingen van mijn eigen bureau. Op die momenten sloeg mijn klantgerichtheid door in klantgezwichtheid.

Geleerde les: ja, de klant is nog steeds koning en je moet niet (te snel) NEE zeggen. Maar je moet ook goed voor jezelf bepalen waar de grenzen liggen van je dienstverlening. En kiezen voor klanten die passen bij jouw organisatie.

7. Durf groot te denken en neem risico

Soms komen er kansen voorbij. Kansen die te mooi zijn om te laten liggen, maar die tegelijkertijd risicovol zijn. Een van die kansen kwam op mijn pad toen ik in 2011 – met een collega ondernemer – in aanraking kwam met Innovatie Prestatie Contracten (IPC) die waren gestart vanuit het Ministerie van Economische Zaken. De nadruk binnen een IPC-project lag op mkb-bedrijven die gezamenlijk wilden innoveren. Plannen werden beoordeeld op basis van zeven tendercriteria. Als het project werd goedgekeurd, moest het binnen twee jaar succesvol worden uitgevoerd en kreeg het MKB bedrijf 50% subsidie. Het ging om een aanzienlijke investering. Na wikken en wegen ontwikkelde ik twee plannen, een individueel plan en een collectief plan met een samenwerkingspartner. Op het criterium ‘mate van innovatie’ werd de aanvraag van Wilms Arbeidsinspiratie als goed beoordeeld. Ook had het project een goede betrokkenheid van publieke kennisinstellingen. 

Na een hectische en intensieve ontwikkel- en testperiode van twee jaar, werd de innovatieprestatie succesvol afgerond: twee online tools die bedrijven ondersteunden om hun medewerkers gezond, productief en inzetbaarheid te houden. Deze instrumenten; de ‘WERKbalansmeter’ en de ‘Bedrijfsscan Duurzame Inzetbaarheid’ kwamen in 2014 op de markt en werden gepositioneerd binnen Workbooster, een door mij opgerichte netwerkorganisatie. Al vrij snel na de introductie werden de eerste adviestrajecten door ons uitgevoerd met behulp van de tools. Ook werden de door ons ontwikkelde tools – na een strenge keuring – opgenomen in de toolbox Duurzame Inzetbaarheid van het ministerie van SZW. En Arbodiensten wisten ons ook te vinden. 

Geleerde les: lef loont!

8. Blijf om je heen kijken, leer van anderen en vraag (wanneer nodig) om hulp
De wereld verandert razendsnel. In al die ‘hectiek’ ren je van links naar rechts, en van boven naar beneden. Als zelfstandige (zonder personeel) moet je het allemaal zelf doen. De valkuil daarbij is dat je veel tijd kwijt bent om alles zelf te verzinnen of uit te voeren. Met ook soms nog onvoldoende resultaat.

Geleerde les: waarom ploeteren als het ook makkelijk kan.

9. Veel geld verdienen is leuk…. maar die eenzaamheid als ZZP’er….
Na enkele jaren als zelfstandig adviseur, maakte ik de balans op. Er knaagde wat. Met de business ging het goed. Heel goed zelfs. Het ondernemen was leuk en spannend. Maar waar ik mij ooit bevrijd voelde van regels, bureaucratie, bestuurders, bazen en collega’s, begon ik die laatste steeds meer te missen. Natuurlijk werkte ik zo af en toe samen met andere zelfstandigen. Gaf ik trainingen voor groepen of kwam ik bij klanten op het bedrijf. En die intervisiebijeenkomsten met vakgenoten waren ook leuk. Maar altijd ging ik  weer alleen terug naar mijn (mooie) kantoor. Successen kon ik niet delen met iemand. Geen gezelligheid. 

Het werd mij duidelijk: ik miste collega’s, onderdeel zijn van een groter geheel. Als psycholoog wist ik - vanuit de theorie-  al dat dit niet raar was: ‘verbinding’ is een psychologische basisbehoefte van mensen. Nu had ik het zelf ervaren. Na wikken en wegen, besloot ik om een leuke parttime baan te zoeken. En dan vooral een omgeving met veel intermenselijk contact. Het onderwijs leek mij wel een geschikte omgeving. Al snel vond ik een leuke parttime baan als docent Human Resource Management bij Hogeschool Windesheim in Almere. En nu werk ik samen met een aantal enthousiaste collega’s aan de ontwikkeling van een nieuwe generatie HR professionals. Zo heb ik het beste uit twee werelden; een leuke dynamische werkomgeving met collega’s en studenten én mijn eigen adviesbureau waar ik de baas ben.

Geleerde les: geldstroom en geluksstroom moeten in balans zijn

10. Zorg goed voor jezelf (lichaam en geest) én vergeet niet je omgeving
Als ondernemer (en zeker als zelfstandige zonder personeel) ben je getrouwd met je zaak en vaak dag en nacht in de weer. Dat kan lang goed gaan. Maar de accu kan ook leeg raken. Met alle gevolgen van dien. En niet alleen voor jezelf, maar ook voor je omgeving: je partner, gezin, familie of vrienden.

Geleerde les: verdeel je aandacht en tijd op een goede manier. Eet gezond, beweeg, ontspan en blijf voldoende aandacht besteden aan je geliefden, familie en vrienden.